بررسی تأثیر الیاف فولادی بر خواص تازه و سخت شده ی بتن خودتراکم حاوی اسکوریا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی دانشگاه گیلان

2 مربی گروه مهندسی عمران، مؤسسه آموزش عالی دیلمان

3 کارشناس ارشد مهندسی عمران سازه، مؤسسه آموزش عالی دیلمان

4 کارشناس ارشد مهندسی عمران سازه، دانشکده فنی دانشگاه گیلان

5 کارشناسی مهندسی عمران، دانشکده فنی دانشگاه گیلان

چکیده

در این مطالعه به بررسی آثار ناشی از افزودن الیاف فولادی با دو درصد وزنی بر پارامترهای جریان پذیری و خواص سخت شده ی بتن خودتراکم سبک حاوی سبکدانه های اسکوریا پرداخته شده است. بدین منظور الیاف فولادی با طول 50 میلی متر به میزان 20و 40 کیلوگرم در مترمکعب به طرح اختلاط شاهد اضافه شده و سپس آزمایش های بتن تازه شامل جریان اسلامپ، قیفV شکل و جعبهL  شکل و آزمایش های بتن سخت شده شامل اندازه گیری چگالی، مقاومت فشاری، مقاومت کششی، اندازه گیری سرعت عبور امواج اولتراسونیک، مقاومت خمشی، طاقت خمشی و جذب آبانجام گرفت. نمونه ها در شرایط مرطوب عمل آوری شده و نتایج آزمایش های بتن سخت شده در سنین 7، 14، 28، 42 و 90 روزه ارائه شده اند. نتایج نشان می دهند که نسبت به طرح شاهد، با افزایش حجم الیاف، جریان اسلامپ و درصد H2/H1 کاهش یافته و مقادیر T50، زمان خروج کامل بتن از قیف Vشکل، افزایش می یابد. همچنین با افزودن مقادیر الیاف، افزایش در مقاومت کششی و خمشی را شاهد بوده ایم اما افزایش محسوسی در مقاومت فشاری نمونه های الیافی مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of effect of steel fibers on fresh and hardened properties of self-compacting lightweight concrete with Scoria

نویسندگان [English]

  • Malek Muhammad Ranjbar 1
  • S.Hosein Ghasemzadeh Mosavinejad 1
  • Shahin Chatkhtab 2
  • M.Ebrahim Zakeri 3
  • Mohammad Arayeshgar 4
  • Soroush Easapour 5
چکیده [English]

This paper evaluates the impacts of the addition of steel fibers with two different percentage by weight, on flow ability parameters and hardened properties of self-compacted lightweight concrete containing lightweight aggregate of Scoria. For this purpose, was used from the steel fibers with a length of 50mm the amount 20&40 kg/m3.With a good mix design, fresh and hardened properties of each plans was evaluated. Fresh properties such as slump flow, V-funnel, and L-box and physical properties such as, density measurements, compressive strength, splitting tensile strength, flexural strength, ultrasonic pulse velocity (UPV), flexural toughness, and dry unit weight were determined in hardened conditions. The samples were stored in water until the age 7, 14, 28, 42 and 90 days. 
From the result, it is clear that fibers decrease flow ability of fresh concrete, however mixeswereinthe acceptable range of EFNARC. The results of hardened concrete indicate, all mixes are in the range of structural lightweight concrete too. Moreover, the addition of fibers significantly increases tensile strength, flexural strength and flexural toughness.

- مقدمه

در سال­های اخیر با افزایش سرعت احداث ساختمان های بلند مرتبه و با دهانه­های بزرگ در کلان شهرها نیاز به تولید بتن­های با عملکرد و مقاومت بالا که از وزن کم و شکل پذیری قابل قبولی برخوردار باشند، بیش از پیش ضرورت یافته است. استفاده از سبک­دانه­های طبیعی و مصنوعی در ساخت بتن علاوه بر کاهش وزن بتن و به تبع آن صرفه جویی در میزان میلگرد مورد نیاز، کاهش ابعاد پی ساختمان، کاهش هزینه حمل و نقل، کاهش هزینه در قالب بندی و مهاربندی در حین اجرای مقاطع، ایزولاسیون حرارتی و جذب بیشتر صوت، مقاومت بیشتر در برابر آتش و عملکرد بهتر در چرخه های ذوب و انجماد را در مقایسه با بتن معمولی به همراه دارند .[1,2]

بتن خودتراکم، نوع جدیدی از بتن های با عملکرد بالا است که می­تواند بدون جداشدگی و انسداد، تحت وزن خود و بدون نیاز به لرزاندن خارجی به محل مورد نظر جریان یابد و قالب را پرکند. پایداری بتن تازه به وسیله مقاومت در برابر آب انداختگی، ته نشینی و جداشدگی توصیف می­شود و به چسبندگی و گرانروی مخلوط وابسته است [3,4].

ساخت بتن خودتراکم سبک امکان استفاده هم­زمان از مزایای بتن های سبک­دانه و ویژگی­های خمیری بتن خودتراکم را امکان پذیر می­کند. یکی از نگرانی­های عمده در اجرای بتن­های سبکدانه خطر روزدگی و شناوری سبکدانه ها در فرایندحمل، جای­دهی و تراکم این بتن هاست که همواره به­کارگیری تیم اجرایی با تجربه را ضروری می­کند. با ارائه ی طرح اختلاط مناسب بتن خودتراکم و حذف مرحله تراکم و آسانی انتقال، نیاز به نیروی کار ماهر متراکم کننده بتن از بین رفته و گامی در سهولت اجرای بتن های سبک در پروژه ها برداشته خواهد شد.

 

شکنندگی بتن های سبک­دانه

خواص فیزیکی و مکانیکی بتن سبکدانه به شدت به سنگدانه های مورد استفاده به ویژه به چگالی آن ها وابسته است. عموما چگالی بیشتر سنگدانه ها مقاومت مواد را بهبود می­بخشد اگر چه موجب افزایش وزن آن ها می­شود. به هرصورت آشکارترین محدودیت در استفاده سازه ای این مواد شکنندگی آن هاست که عاملی تأثیر گذار است[5]، مقاومت فشاری بالاتر، شکنندگی بیشتری را به همراه دارد[1].

 ضعف و شکنندگی سنگدانه­های سبک نقایصی را در خواص مکانیکی بتن سبکدانه سخت شده همچون کاهش در مقاومت خمشی و کششی به وجود می­آورد [6]. بنابراین بهبود در شکنندگی نکته­ای کلیدی در گسترشکاربردهای بتن سبک است[1]. استفاده از الیاف در بتن می­تواند راه حل مناسبی جهت بهبود شکل پذیری آن باشد .[7]

 

استفاده از الیاف فولادی

در بتن­های الیافی، هزاران الیاف کوتاه به­طور تصادفی در بتن در حین اختلاط پراکنده و توزیع می­شوند و خواص بتن در همه راستاها را بهبود می­بخشند[8]. افزایش استفاده از بتن الیافی در سازه­های ساختمانی به این دلیل است که تقویت بتن با الیاف، چقرمگی، مقاومت خمشی، مقاومت کششی، مقاومت ضربه ای، مود شکست بتن و عمر مفید ساختمان را بهبود
می­بخشد.[9,10]  ACI 544.4R-88 خواص مکانیکی بتن های حاوی الیاف فولادی را متأثر از نوع الیاف، نسبت طول به قطر الیاف، مقدار الیاف، مقاومت ماتریس، اندازه، شکل و روش آماده سازی نمونه­ها و اندازه ی سنگدانه ها می­داند [11].

مطالعات پیرامون استفاده از الیاف پلی پروپیلن در بتن سبکدانه ی خودتراکم نشان داده است که این الیاف تأثیر قابل توجهی بر مقاومت فشاری و مدول الاستیسیته بتن سبک نداشته اما مقاومت کششی و مدول گسیختگی بتن را بهبود می­بخشد[9]. همچنین کاهش شدید در کارایی بتن تازه ی خودتراکم در اثر افزودن این الیاف در بتن ساخته شده با سنگدانه های طبیعی و سبک گزارش شده است[12,9].

El-Diebو همکارانش جهت بررسی اثر الیاف فولادی بر خواص بتن تازه خودتراکم نسبت های طول به قطر متفاوت از الیاف را با سه درصد حجمی مختلف به طرح شاهد اضافه کردند. افزایش در ضریب الیاف، که از حاصل ضرب درصد حجمی در نسبت طول به قطر الیاف به دست می­آمد، افزایش در زمان تخلیه قیف  Vو کاهش در جریان اسلامپ و درصد پرکنندگی جعبه را  موجب شد[12]. این محقق در مطالعه دیگری  افزایش مقاومت فشاری و کششی بتن های پرمقاومت حاوی الیاف فولادی را گزارش کرد. در این پژوهش به بررسی اثر مقادیر متفاوت الیاف

 

فولادی بر خواص تازه و سخت شده بتن خودتراکم سبک حاوی سبکدانه­های رس منبسط شده پرداخته شده است [13].

 

برنامه آزمایشگاهی:

در بخش آزمایشگاهی این پژوهش ابتدا به ساخت بتن خودتراکمی که محدوده های تعیین شدهEFNARC   [14]برای پارامترهای بتن تازه را تأمین کند پرداخته شد و سپس با آزمون های مکرر طرح اختلاط با وزن مورد قبول در آیین نامه ACI 213R-87 برای بتن سبک انتخاب گردید. وزن مخصوص اندازه گیری شده برای نمونه های ساخته شده از طرح اختلاط شاهد پس از بازکردن قالب کمتر از Kg/m32000 اندازه گیری شده است[15].

 

مصالح مورد استفاده:

سیمان مورد استفاده در این تحقیق از نوع پرتلند نوع 2 تولید شده در کارخانه سیمان هگمتان بوده که دارای توده­ی ویژه m3 Kg/ 3150 و سطح مخصوص cm2/gr   2900 می باشد. همچنین از دوده ی سیلیس تولید شده در کاخانه ی صنایع فرو آلیاژ ایران (ازنا) به عنوان مواد پوزولانی در همه طرح ها استفاده شده است. توده ی ویژه ی دوده ی سیلیس استفاده شدهm3 Kg/  2120 می باشدکه مشخصات شیمیایی سیمان و دوده سیلیس در جدول 1 آمده است. آب مصرفی جهت ساخت بتن و همچنین عمل آوری نمونه­ها، آب آشامیدنی بوده که ضوابط  1129 ASTM D را برآورده می نماید. همچنین ماسه ی مصرفی با قطر ذرات بین 0تا 75/4 و از نوع رودخانه ای بوده که وزن مخصوص ظاهری در حالت SSD و جذب آب آن به ترتیب 65/2 و 6/1  درصد می باشد.

 به منظور کسب روانی مطلوب جهت ساخت بتن خودتراکم از فوق روان کننده GLENIUM 51P  استفاده شده است که مشخصات آن در جدول 2 آمده است. الیاف فولادی مورد استفاده در این تحقیق محصول شرکت مفتول فولادی زنجان می باشد. مشخصات الیاف فولادی در جدول 3 آمده است. در این مطالعه به منظور ساخت بتن سبک از سبکدانه اسکوریا، تهیه شده از منابع غرب کشور استفاده شده که مشخصات آن در جداول 4 و 5 آمده است. اسکوریای مصرفی در این تحقیق با دو دانه بندی ریزدانه و درشت دانه در طرح اختلاط بتن سبک به­کار گرفته شدند که دانه بندی دانه های ریز و درشت به ترتیب در محدوده ی 5/9-36/2 میلی متر و 19-5/9 میلی متر قرار می­گیرند. نتایج دانه بندی هرکدام از محدوده ها نشان داد که هیچ کدام در محدوده تعیین شده ASTM قرار نمی­گیرند ولی ترکیب وزنی مناسب از این دو در محدوده ASTM قرار گرفت.

 

 

جدول (1): آنالیز شیمیایی سیمان و دوده سیلیس

                                                  

SiO2

CaO

Al2O3

Fe2O3

MgO

SO3

سیمان

54/21

24/63

95/4

82/3

55/1

43/2

دوده ی سیلیس

1/95

49/0

32/1

87/0

97/0

1/0

 

                      جدول (2): مشخصات فوق روان کننده                                                       جدول (3): مشخصات الیاف

فولادی

الیاف

 

Glenium 51p

فوق روان کننده

50

طول (mm)

 

پلی کربوکسیلیک اتر اصلاح شده

نوع

1000

قطر(µm)

 

مایع غلیظ قهوه ای رنگ

مشخصات ظاهری

7.85

وزن مخصوص (g/cm3)

 

1.06-1.08 (20oc)

وزن مخصوص (g/cm3)

1000

مقاومت کششی(Mpa)

 

6.6

PH

قلاب دار

مشخصات ظاهری

 

وجود ندارد

یون کلر

 

جدول (4): چگالی اسکوریا (کیلوگرم بر مترمکعب)

SSD

Oven

اندازه دانه

توده ویژه

وزن مخصوص فضایی متراکم شده با میله

وزن مخصوص فضایی غیرمتراکم

توده ویژه

وزن مخصوص فضایی متراکم شده با میله

وزن مخصوص فضایی غیرمتراکم

1722

3/819

2/721

1653

2/658

3/562

5/9-36/2

1542

5/765

9/655

1460

615

8/525

19-5/9

جدول (5): جذب آب سبکدانه اسکوریا (درصد)

اندازه دانه

30 دقیقه

1 ساعت

24 ساعت

72 ساعت

5/9-36/2

5/12

9/14

83/19

05/22

19-5/9

84/10

73/12

42/17

76/19

 

 

شکل(1) : اسکوریا و الیاف مصرفی

 

 

طرح­های اختلاط و آماده سازی نمونه ها:

در این پروژه نسبت آب به مواد سیمانی در همه­ی طرح ها ثابت و برابر 0.33 در نظر گرفته شده و به میزان 10 درصد از مواد سیمانی با دوده سیلیس جای­گزین شده است. پس از دستیابی به بتن خودتراکم شاهد با استفاده از سبکدانه های اسکوریا، الیاف فولادی با طول 50 میلی متر یکبار به میزان 20 و یک بار به میزان 40 کیلوگرم در متر مکعب بتن به طرح اختلاط شاهد اضافه شد. اختلاط بتن خودتراکم الیافی معمولا به دو گونه متفاوت توسط محققّین انجام می­گیرد. بعضی ابتدا به اختلاط خشک الیاف با مصالح سنگی و سپس افزودن مواد سیمانی و آب پرداخته اند[16,17]، اما بعضی دیگر ابتدا به ساخت بتن خودتراکم بدون الیاف پرداخته و در پایان، الیاف را به مخلوط اضافه می­کنند[18,19].

در این پژوهش، ترتیب اختلاط مصالح برای ساخت بتن ها این گونه بود که ابتدا سبکدانه های خشک با قسمتی از آب اختلاط مخلوط شده که جهت پیش مرطوبی سبک دانه ها این مرحله تا 15 دقیقه به طول انجامید. سپس مواد سیمانی که شامل سیمان و دوده سیلیس می­باشد به مخلوط اضافه شده و بعد از آن مقدار دیگری از آب به همراه فوق روان کننده به مخلوط اضافه گردید. در نهایت ماسه و پودر سنگ به داخل مخلوط کن ریخته شده و باقیمانده آب در حین اختلاط مصالح اضافه شد. در طرح های حاوی الیاف فولادی، این الیاف به آرامی به مخلوط در حال چرخش پاشیده شد تا پراکندگی و یکنواختی مطلوب الیاف در کل بتن به دست آید. عملیات اختلاط به گونه ای انجام گرفت که در پایان حدود 30 دقیقه از مرطوب شدن سبکدانه ها گذشته و آب معادل جذب آب نیم ساعته ی مصالح که قبلا اندازه گیری شده است، جذب مصالح گردد.

آزمون­های بتن تازه خودتراکم بلافاصله پس از این مرحله برای هر یک از طرح های اختلاط انجام گرفت. پس از ساخت بتن مطابق الگوی فوق، عملیات نمونه گیری جهت بررسی خواص مکانیکی انجام شد و پس از پر کردن قالب ها، نمونه ها در دمای  20±2 °C  در محیط آزمایشگاه به مدت 24 ساعت نگهداری شده و بعد از گذشت این زمان و باز کردن قالب ها نمونه ها تا زمان آزمایش تحت عمل آوری مرطوب در دمای آزمایشگاه قرار گرفتند.

 

جدول (6): اجزای طرح های اختلاط (کیلوگرم بر متر مکعب)

کد طرح

سیمان

دوده سیلیس

پودر سنگ

اسکوریا درشت دانه

اسکوریا ریزدانه

ماسه

آب

روان کننده

الیاف

SC0

450

50

250

290

190

620

165

67/8

0

SC20

450

50

250

290

190

620

165

10

20

SC40

450

50

250

290

190

620

165

4/11

40

 

جزییات نمونه­ها و آزمایش­های انجام شده

خواص بتن تازه

آزمایش‌های بتن تازه خودتراکم شامل جریان اسلامپ، قیف V، جعبه ی L (H2/H1) بر روی طرح های اختلاط بلافاصله پس از پایان مراحل اختلاط انجام گرفت.

خواص بتن سخت شده

 جهت بررسی خواص مکانیکی طرح های اختلاط ارائه شده آزمایش های مقاومت فشاری، مقاومت خمشی، مقاومت کششی به روش دو نیم شدن، سرعت امواج اولتراسونیک، طاقت خمشی و جذب آب بر روی نمونه های عمل آوری شده در شرایط مرطوب انجام گرفت.

نمونه­های منشوری جهت بررسی مقاومت خمشی بر روی دستگاه سنجش خیز با سرعت  mm/min  0.05 و به صورت دو سر ساده و با طول دهانۀ 30 سانتیمتر بارگذاری شده اند. خلاصه ای از نوع، ابعاد نمونه ها و روش های آزمایش در جدول7  آمده است.

 

جدول (7):خلاصه ی آزمایش های بتن سخت شده

سن آزمایش

عنوان طرح

تعدادآزمونه

ابعاد آزمونه(cm)

نوع آزمون

7، 14، 28، 42 و 90روزه

SC0, SC20, SC40

3

10×10×10

مقاومت فشاری

7، 14، 28، 42 و 90روزه

SC0, SC20, SC40

3

50×10×10

مقاومت خمشی

7، 14، 28، 42 و 90روزه

SC0, SC20, SC40

2

30 × 15Φ

مقاومت کششی(برزیلی)

28 روزه

SC0, SC20, SC40

1

50×10×10

طاقت خمشی

7، 14، 28، 42 و 90روزه

SC0, SC20, SC40

3

10×10×10

UPV(m/s)

28 روزه

SC0, SC20, SC40

3

10×10×10

جذب آب

 

نتایج آزمایش ها:

نتایج آزمایش های بتن تازه:

در این قسمت نتایج بدست آمده در آزمایش های بتن تازه ی خودتراکم ارائه شده است.

 

جدول (8): نتایج آزمایشهای بتن تازه ی خودتراکم

کد طرح

جریان اسلامپ

L-box

V funnel

SC0

67

94/0

6/8

SC20

5/59

81/0

3/14

SC40

48

72/0

9/18

 

آزمایش جریان اسلامپ

آیین نامه EFNARC میزان قابل قبول برای آزمایش جریان اسلامپ را بین 550 تا 850  میلی متر بیان می کند. در این تحقیق سعی شد میزان جریان اسلامپ بین 650 تا 700 میلی متر حفظ گردد. همچنین علاوه بر اندازه­گیری قطر اسلامپ، مخلوط از نظر آب انداختگی و جداشدگی سبکدانه ها، به صورت چشمی کنترل شد. طرح های مناسب به صورت منظم و بدون هیچ­گونه جداشدگی بر روی تخته اسلامپ پخش شدند. برای هریک از طرح ها، ابتدا با ثابت نگه داشتن میزان روان کننده، الیاف به مخلوط اضافه شد و میزان جریان اسلامپ اندازه گیری شد که نتایج حاکی از عدم رعایت محدوده مورد نظر بود. در مرحله بعد با افزایش میزان روان کننده، میزان جریان اسلامپ طرح های الیافی به محدوده مورد نظر رسانده شدند شکل 2 نحوه تأثیر الیاف را بر روی میزان جریان اسلامپ را نشان می دهد. حالت B نتایج میزان جریان اسلامپ با حفظ محدوده مورد نظر و حالت A میزان جریان اسلامپ با ثابت نگه داشتن فوق روان کننده را نشان می دهد.

شکل 2 نشان می­دهد که حضور الیاف باعث کاهش مقادیر جریان اسلامپ در حالت A گردیده است به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم، کاهش اسلامپی در حدود 2/11% و 3/22% اندازه گیری شده است.

در شکل 2 همچنین روند افزایش میزان فوق روان کننده را جهت ثابت نگه داشتن میزان اسلامپ، در طرح­های مختلف نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می­شود با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم، به میزان فوق روان کننده مصرفی در حدود 5/15% و 32% افزوده شد.

 

 

شکل (2): تغییرات جریان اسلامپ میزان فوق روان کننده

 

 

آزمایش قیف V شکل

این آزمایش به عنوان معیاری جهت تعیین قابلیت پرکنندگی و لزجت خمیری بتن مورد استفاده قرار می­گیرد. همچنین هرگونه انسداد و گرفتگی بتن در زمان خروج از دهانه قیف باید مورد توجه قرار گیرد. طبق EFNARC میزان زمان قابل قبول برای خروج بتن زیر 8 ثانیه برای کلاس VF1 و بین 9 تا 25 ثانیه برای کلاس VF2 در نظر گرفته شده است.  نتایج بدست آمده نشان می دهند که تمامی طرح ها در کلاس VF2 طبقه بندی می شوند. طرح SC40 با وجود قرار گیری در محدوده قابل قبول EFNARC، در هنگام خروج از دهانه قیف کمی دچار انسداد گردید.

همانطور که از نمودار مشاهده می شود حضور الیاف باعث افزایش زمان خروج بتن از قیف گردید به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم، افزایش زمان خروج بتن در حدود 40% و 120%  بدست آمد.

 

 

 

شکل(3): نمودار تغییرات زمان خروج بتن و میزان h2/h1

 

آزمایش جعبه L شکل

این آزمایش به منظور بررسی قابلیت جریان بتن تازه و پدیده انسداد ناشی از حضور میلگردها طراحی شده است. EFNARC دو کلاس را برای طبقه بندی نتایج آزمایش جعبه L ارائه می کند. کلاس PA1 که میزان h2/h1 را در هنگام استفاده از دو میلگرد حداقل 8/0 بیان می کند و کلاس PA2 که میزان حداقل 8/0 را در هنگام استفاده از سه میلگرد قابل قبول می داند.

شکل 3 تغییرات میزان h2/h1 در حضور دو میلگرد را نشان می دهد. مطابق نتایج، تمامی طرح ها به جز SC40 در کلاس PA1 قرار می­گیرند که با توجه به سطح خشن دانه ها و حضور حجم بالای الیاف، قابل انتظار بود.

همانطور که از نمودار مشاهده می­شود حضور الیاف باعث کاهش میزان h2/h1 گردید به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم، کاهش میزان h2/h1 در حدود 14% و 23% بدست آمد.

 

نتایج آزمایش های بتن سخت شده تا سن 90 روز

چگالی

نمودار نشان می دهد که حضور الیاف باعث افزایش وزن مخصوص بتن می گردد که این به دلیل چگالی ویژه بسیار زیاد الیاف فولادی می­باشد [19]. ولی تمامی طرح ها در محدوده مجاز وزنی (زیر 2000 کیلوگرم بر متر مکعب) قرار دارند. بنابراین نتیجه می­دهد که امکان ساخت بتن سبک سازه­ای با 40 کیلوگرم بر متر مکعب الیاف امکان­پذیر است.

 

مقاومت فشاری

نتایج نشان می دهند که در هر سه طرح می توان به مقاومت سازه ای حداقل دست یافت.

 

 

 

 

شکل(4): تغییرات چگالی

 

 

شکل(5): تغییرات مقاومت فشاری تا سن 90 روز

 

 

 

با توجه به نمودارها مشاهده می­شود که الیاف فولادی باعث افزایش مقاومت فشاری نمونه­ها می­شود. البته افزایش الیاف تأثیر کمی بر افزایش مقاومت فشاری داشت به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب، افزایشی حدود 91/7% و 18% بدست آمد. تأثیر ناچیز افزایش الیاف بر روی مقاومت فشاری در کارهای مطالعاتی دیگران نیز گزارش شده است [19, 20, 2]. افزایش مقاومت فشاری تحت تأثیر الیاف را می توان بدین صورت توجیه نمود که وجود الیاف باعث به تأخیر افتادن رشد ریز ترک ها در بتن می­گردد که در نتیجه باعث افزایش مقاومت و کرنش تحت بار حداکثر خواهد شد[19]. با توجه به بعد سنگدانه­ها و طول 5 سانتیمتری الیاف، امکان این بود که نمونه های 10×10×10 معرف خوبی برای سنجش مقاومت فشاری نباشند به همین جهت نمونه های 15×15×15 نیز ساخته شد. نمونه های 15×15×15 در سنین 14، 28 و 42 روز مورد آزمایش قرار گرفتند که نتایج آن ها در شکل 6 نشان داده شده اند. مقادیر بدست آمده نشان می­دهند که نتایج نمونه های 15×15×15 مقادیر حاصل از آزمایش نمونه های 10×10×10 را تأیید می­کند و تأثیر افزایش الیاف مشابه می­باشد.

سرعت امواج اولتراسونیک

در این تحقیق همانند بررسی روند تغییرات مقاومت فشاری روند تغییرات سرعت امواج اولتراسونیک نیز در طرح های مختلف در سنین 7، 14، 28، 42 و 90 روز برای نمونه های 10×10×10 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج سرعت امواج اولتراسونیک در سنین مختلف در شکل 7 آورده شده است.  Whitehurstپیشنهادی را جهت طبقه بندی بتن از نظر کیفیت ارائه داده است[21]. بتن به 5 دسته عالی، خوب، مشکوک، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم شده است. میزان سرعت امواج اولتراسونیک به ترتیب 4500 متر بر ثانیه و بالاتر، 3500-4500 متر بر ثانیه، 3000-3500 متر بر ثانیه، 2000-3000 متر بر ثانیه و 2000 متر بر ثانیه و پایین­تر برای دسته بندی ذکر شده ارائه شده است. با توجه به این طبقه بندی تمامی طرح ها در محدوده خوب و دو طرح نیز در محدوده عالی قرار می­گیرند.

 

 

شکل(7): تغییرات سرعت عبور امواج اولتراسونیک

 

نمودار نشان می­دهد که سرعت امواج اولتراسونیک با گذشت زمان افزایش پیدا کرده است. این امر را می توان به روند رو به رشد هیدراتاسیون خمیر سیمان و پر شدن حفرات و منافذ مویینه از محصولات واکنش­های سیمانی و در نتیجه متراکم شدن بتن در گذر زمان نسبت داد. البته نرخ افزایش سرعت امواج نسبت به مقاومت فشاری نرخی کندتر مشاهده شد. حضور الیاف نیز باعث افزایش ناچیز مقدار سرعت امواج گردید به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم بر متر مکعب افزایشی درحدود 72/2% و 62/3% بدست آمد. تأثیر کم الیاف روی سرعت امواج اولتراسونیک در مطالعه  Sahmaran و همکاران نیز گزارش شد [16]. رشد سرعت امواج عبوری برای بتن حاوی الیاف در مقایسه با طرح شاهد در تأیید نتایج حاصل از رشد مقاومت فشاری بتن الیافی نسبت به بتن سبک خودتراکم بدون الیاف است. از آنجایی که الیاف فولادی در واکنش­های شیمیایی مصالح سیمانی شرکت نمی­کنند]22[، لذا تأثیر گذر زمان بر عملکرد الیاف فولادی صرفاً با افزایش مقاومت ماتریس، که منجر به بهبود پیوستگی با الیاف می گردد، در ارتباط است.

 

نتایج آزمایش مقاومت کششی به روش دو نیم شدن

آزمایش مقاومت کششی برای تعیین مقاومت کششی بتن به روش دو نیم شدن نمونه های استوانه ای انجام شد. نمونه ها در سنین 7، 14، 28، 42 و 90 روز مورد آزمایش قرار گرفتند.

 

 

شکل(8): تغییرات مقاوت کششی

 

نمودار شکل 8 نشان می دهد که حضور الیاف باعث افزایش مقاومت کششی بتن می­گردد به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب افزایشی در حدود 4/12% و 46/16% بدست آمد. با افزایش سن به علت افزایش مقاومت ماتریس، پیوستگی بین الیاف و ماتریس بیشتر شده و عملکرد الیاف در بهبود مقاومت کششی افزایش می یابد، اما به علت کاهش روند افزایش مقاومت، این افزایش کندتر می­گردد. افزایش مقاومت کششی تحت تأثیر حضور الیاف در کار محققین دیگر نیز دیده شده است. Chen و Liu افزایش 25% مقاومت کششی بتن سبک حاوی EPS تحت تأثیر حضور الیاف را گزارش نموده اند[1]. در تحقیق Kayali و همکاران نیز افزایش مقاومت کششی در حدود 21% برای بتن سبک حاصل شد[23].  آنچه که به هنگام افزایش مقاومت کششی در نتیجه استفاده از الیاف فولادی اتفاق می­افتد را می­توان بدین صورت تشریح کرد که الیاف به هنگام شکافته شدن در بین بخش­های شکافته شده از ماتریس، از طریق انتقال تنش ها از ماتریس به الیاف، کرنش کششی بزرگتری را تحمل می­کنند. در نتیجه افزایش در مقاومت کششی مشاهده می­شود.

 

مقاومت خمشی

آزمایش مقاومت خمشی برای تعیین مدول گسیختگی بتن به روش سه نقطه ای روی نمونه های منشوری انجام شد.

 

 

 

 

شکل(9): تغییرات مقاومت خمشی

 

همانطور که انتظار می­رفت حضور الیاف باعث افزایش مقاومت خمشی گردید. البته این تأثیر با گذشت زمان کمتر شد به طوری که در سن 7 روز با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب افزایش مقاومتی در حدود 4/32% و 3/82% و در سن 90 روز افزایش مقاومتی در حدود 7% و 9/23%  بدست آمد.

 مکانیزم افزایش مدول گسیختگی در اثر استفاده از الیاف فولادی را می­توان بدین صورت تشریح کرد: استفاده از الیاف به معنی اتصال بسیار وسیع و فاصله کم الیاف می­باشد، لذا پس از اعمال بار و بروز ترک­های بسیار ریز در بافت بتن (ترک های میکروسکوپیک)، الیاف قادر خواهند بود از گسترش ترک ها به ترک های ماکروسکوپیک جلوگیری کرده و با انتقال تنش بین لبه های ترک از میزان تنش موجود در نوک ترک ها کاسته و از این طریق، از افزایش عرض ترک ها و تبدیل شدن ترک های میکروسکوپیک به ماکروسکوپیک جلوگیری کنند. همچنین به هنگام کشش در نمونه با افزایش بار، برخورد الیاف با ترک های به وجود آمده بیشتر می­گردد و الیاف با مقاومت کششی خود، گسترش ترک و انفصال بتن را تا رسیدن به حد مقاومت کششی اصلاح می­کنند. بدین طریق یک مکانیزم جذب انرژی اضافی ایجاد می­کنند و منجر به کاهش تنش­ها در ناحیه ریز ترک های نزدیک رأس ترک ها می­شوند و با کاهش عمق ترک ها مدول گسیختگی نیز افزایش می­یابد.

 Jianming و همکاران [24] ، با افزایش الیاف فولادی تا 2% حجم بتن،  میزان افزایش مدول گسیختگی بتن سبک با مقاومت بالا را تا 90% بیان می­کند که این میزان به درصد استفاده از الیاف و نسبت طول به قطر الیاف بستگی داشته است. البته Duzgun و Gul [19]، افزایش 2/120% مقاومت خمشی را برای نمونه های بتن سبک حاوی 5/1% الیاف فولادی با نسبت طول به قطر 50 را گزارش می­کند. Semsi و همکاران نیز [25]، با اضافه کردن 5/1% الیاف فولادی با نسبت طول به قطر 45، افزایش 80 درصدی را ثبت نموده است. همچنین Shafigh و همکاران افزایش 31% مقاومت خمشی در سن 28 روز را به ازای اضافه کردن 1% الیاف فولادی به طرح شاهد، گزارش نمودند[2]. Libre و همکاران نیز اثر الیاف فولادی و پلی پروپیلن را بر روی بتن سبک بررسی کردند که افزایش 198% مقاومت خمشی را در حضور 1% الیاف فولادی و 57% را در حضور 4/0% الیاف پلی پروپیلن گزارش کردند[20].

طاقت خمشی

از آنجا که مهم­ترین اثر الیاف بر روی بتن، افزایش شکل پذیری می­باشد، اندازه گیری طاقت خمشی در کارهای اکثر محققین مورد توجه قرار داشته است. به همین جهت در این مطالعه نیز نمونه های منشوری 10×10×50 در سن 28 روز مورد آزمایش خمش قرار گرفته و نمودار بار تغییر شکل وسط دهانه برای آنها رسم می­گردد. سطح زیر نمودار بار-تغییر شکل به عنوان طاقت خمشی تعیین می­شود. مقادیر اندازه گیری شده در جدول 9 آورده شده است. شکل 12 نتایج آزمایش را برای طرح های شاهد و الیافی نشان می­دهند.

 

جدول (9): نتایج آزمایش طاقت خمشی

کد طرح

بار حداکثر

(KN)

بار شکست

(KN)

تغییر مکان در بار حداکثر

(mm)

طاقت خمشی

(KN mm)

SC0

6/13

59/1

8/0

52/5

SC20

5/15

61/4

14/1

8/16

SC40

9/16

02/19

51/1

3/70

 

 

شکل(10): نمودار نیرو- تغییرمکان

 

 

همانطور که نمودار نشان می­دهند، حضور الیاف باعث افزایش چشم­گیر سطح زیر نمودار می­گردد. به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب، میزان طاقت خمشی از 52/5  به 8/16 و 3/70 کیلونیوتن- میلیمتر می­رسد. وقتی در بتن الیاف وجود داشته باشد، ترک بدون افزایش طول و یا رها شدن الیاف نمی­تواند گسترش یابد، در نتیجه قبل از اینکه در بتن گسیختگی کامل پیش بیاید، انرژی قابل ملاحظه­ای برای گسیختگی و یا رها شدن الیاف لازم است. Libre و همکاران گزارش می­کنند که اضافه کردن 5/0% و 1% الیاف فولادی به طرح شاهد، میزان انرژی جذب شده را از 659 نیوتن میلیمتر به 28851 و 52225 نیوتن بر میلیمتر افزایش می­دهد. همچنین تأثیر الیاف پلی­پروپیلن بر روی طاقت خمشی کمتر گزارش شده است به طوری­که  حضور2/0% و 4/0% الیاف پلی پروپیلن باعث افزایش انرژی از 659 نیوتن میلیمتر به 1479 و 4692 نیوتن میلیمتر گردید[20].

 

جذب آب

جذب آب به عنوان حرکت مایعات در منافذ موجود در جرم های جامد به علت کشش سطحی در منافذ مویینه تعریف می­شود. به طور کلی در بتن با سنگدانه های سبک میزان جذب آب بالا می باشد که در اکثر موارد توسط محققین بالای 10% گزارش شده است[26]، ولی با استفاده از دوده سیلیس می­توان این مقدار را کاهش داد. کیفیت بتن توسط CEB [27] به سه رده ضعیف، متوسط و خوب به ترتیب بر مبنای جذب آب 5 درصد و بالاتر، بین 3 تا 5 درصد و کمتر از 3 درصد تقسیم بندی شده است.

 

 

شکل (11): تغییرات میزان جذب آب

 

حضور الیاف نیز باعث افزایش مقدار جذب آب گردید زیرا حضور الیاف تا حدودی بر خودتراکمی بتن تأثیر گذاشته و باعث افزایش تخلخل می­گرددباوجود این ، بر اساس رده بندی تعیین شده توسط CEB تمامی نمونه­ها در محدوده خوب طبقه بندی می­شوند.

مقادیر مناسب جذب آب طرح­های اختلاط را می­توان به استفاده از دوده سیلیس نسبت داد. دوده سیلیس با محصولات هیدراتاسیون سیمان واکنش داده و منافذ ساختار بتن را پر نموده و بتنی با تراکم بیشتر تشکیل می­دهد]28[.

 

نتیجه گیری

1- با ثابت نگه داشتن میزان فوق روان کننده، افزایش الیاف باعث کاهش شدید میزان جریان اسلامپ گردید به طوری که این عدد در طرح­های حاوی 20 و 40 کیلوگرم الیاف در حدود 2/11% و 4/28%  کاهش یافته و از محدوده 65 تا 70 سانتی متر خارج شدند که به منظور حفظ جریان اسلامپ در محدوده مورد نظر میزان فوق روان کننده در طرح های حاوی 20 و 40 کیلوگرم الیاف  5/15% و 32% نسبت به طرح شاهد افزایش یافت.

2- حضور الیاف باعث افزایش زمان خروج بتن از قیف گردید به طوری­که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم، افزایش زمان خروج بتن در حدود 40% و 120% افزایش یافت. به صورت مشابه افزودن الیاف به میزان 20 و 40 کیلوگرم، کاهش در میزان h2/h1 در حدود 14% و 23%  نسبت به طرح شاهد سبب شد.

3- حضور الیاف باعث افزایش چگالی بتن می گردد. با این وجود تمامی طرح های بتن سبک، دارای وزن مخصوص پایین تر از 2000 کیلوگرم بر متر مکعب می­باشند که این نشان دهنده این است که اضافه کردن 40 کیلوگرم در متر مکعب الیاف فولادی به طرح بتن سبک با رعایت محدوده وزنی مجاز (زیر 2000 کیلوگرم بر متر مکعب)، امکان پذیر می­باشد.

4- تمامی طرح ها مقاومت فشاری حداقل (17 مگاپاسکال) را کسب نموده­اند. حضور الیاف باعث افزایش ناچیز مقاومت فشاری گردید، به طوری­که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب، افزایش مقاومت فشاری حدود 91/7% و 18% اندازه گیری شد.

5- سرعت عبوری امواج اولتراسونیک نمونه­های 90 روزه برای هرسه طرح در محدوده خوب قرار گرفت. حضور الیاف باعث افزایش ناچیز سرعت عبوری امواج اولتراسونیک می­گردد به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم بر متر مکعب افزایشی در حدود 72/2% و 62/3% حاصل شد.

6- حضور الیاف باعث افزایش مقاومت کششی می­گردد به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب افزایشی در حدود 4/12% و 46/16% بدست آمد.

7- نمونه­های حاوی الیاف، نتایج بسیار بهتری را برای مقاومت خمشی نشان می­دهند، به طوری که با افزایش الیاف از 0 به 20 و 40 کیلوگرم در متر مکعب افزایش مقاومتی در حدود 4/32% و 3/82% اندازه­گیری شد. همچنین حضور الیاف باعث افزایش قابل ملاحظه سطح زیر نمودار بار– تغییر شکل (طاقت خمشی) گردید.

8- جذب آب تمامی نمونه­ها با توجه به رده­بندی CEB، در محدوده خوب طبقه بندی می­شوند.

 
1. Chena B., Liu J., “Contribution of hybrid fibers on the properties of the high-strength lightweight concrete having good workability”, Cement and Concrete Research 35, (2005) 913–917.
2. Shafigh P., Mahmud Hilmi, Mohd Zamin Jumaat, " Effect of steel fiber on the mechanical properties of oil palm shell lightweight concrete ", Materials and Design 32, (2011) 3926–3932.
3. Khayat K.H., Hu c. and Monty H.,”Stability of self-consolidating concrete, advantages, and potential applications’ ’1rd International RILEM Symposium on self-Compacting concrete, 13-14 september, stockholm,Sweden.
4. Khayat K.H., Ghezal A. and Hadriche M.S.,”Utility of statistical models in proportioning self-consolidating concrete’’1rd International RILEM Symposium on self-Compacting concrete, 13-14 september, stockholm,Sweden.
5. Campione G., La Mendola L., “Behavior in compression of lightweight fiber reinforce concrete confined with transverse steel reinforcement” Cement & Concrete Composites 26, (2004) 645–656.
6. Sukontasukkul Piti,’’ Toughness Evaluation of Steel and Polypropylene Fibre Reinforced Concrete Beams under Bending”, Thammasat Int. J. Sc. Tech.,V ol. 9, No. 3, July-September 2004.
7. Ahmadyar M., “Ductility in Lightweight Concrete with Fiber”, Master Thesis Spring 2011,Universitetet I Stavanger.
8.G.L.vondran, M.nagabhushanam, V.Ramakrishnan,” Fatigue Strength of Polypropylene Fiber Reinforced Concretes," pp 533-543 in Fiber Reinforced Cements and Concretes, Recent Developments., Edited by Swamy, R.N., Barr, B., September1989.
9. Mazaheripour H., Ghanbarpour S., Mirmoradi S.H., Hosseinpour I.,” The effect of polypropylene fibers on the properties of fresh and hardened lightweight self-compacting concrete”, Construction and Building Materials 25 (2011) 351–358.
10. ACI 544.1R-96,” State-of-the-Art Report on Fiber Reinforced Concrete”,2002.
11. ACI 544.4R-88,”Design Considerations for Steel Fiber Reinforced Concrete”,1999.
12. El-Dieb A.S., Reda Taha M.M.,”Flow characteristics and acceptance criteria of fiber-reinforced self-compacted concrete (FR-SCC)”, Construction and Building Materials 27 (2012) 585–596.
13. El-Dieb A.S.,” Mechanical, durability and microstructural characteristics of ultra-high-strength self-compacting concrete incorporating Steel fiber“,Materials and Design 30 (2009) PP 4286–4292.
14. The European guidelines for self-compacting concrete; specification production and use. EFNARC, May 2005.
15. ACI 213R-87,’’ Guide for Structural Lightweight Aggregate Concrete’’,1999.
16. Sahmaran Mustafa, Yurtseven Alperen, Yaman Ozgur,” Workability of hybrid fiber reinforced self-compacting concrete “, Building and Environment 40 (2005) PP 1672–1677 .
17. Cu¨neyt Aydin Abdulkadir,”Self compactability of high volume hybrid fiber reinforced concrete”, Construction and Building Materials 21 (2007) PP 1149–1154.
18. Gru¨newald Steffen, C. Walraven Joost, “Parameter-study on the influence of Steel fibers and coarse aggregate content on the fresh properties of self-compacting concrete” Cement and Concrete Research 31 (2001) PP 1793–1798.
19. AkNn Duzgun Oguz, Gul Rustem, Cuneyt Aydin Abdulkadir, "Effect of steel fibers on the mechanical properties of natural lightweight aggregate concrete ", Materials Letters 59, pp. 3357 – 3363, 2005.
20. Ali Libre Nicolas, Shekarchi Mohammad, Mahoutian Mehrdad, Soroushian Parviz," Mechanical properties of hybrid fiber reinforced lightweight aggregate concrete made with natural pumice ", Construction and Building Materials 25, pp. 2458–2464, 2011.
21. Whitehurst EA., " Soniscope tests concrete structures ", J Am Concr Inst;47:443–4, 1951.
22. جهانی لطف آبادی فاطمه ، بررسی رفتار مهندسی بتن های خودتراکم تقویت شده با الیاف نایلون» ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده فنی، شهریور 1389.
23. Kayali O., Haque M.N., Zhu B., " Drying shrinkage of fibre-reinforced lightweight aggregate concrete containing fly ash ", Cement and Concrete Research 29, pp. 1835–1840, 1999.
24. Jianming. G., Wei. S., and Keiji. M., " Mechanical properties of fiber reinforced, high strength lightweight concrete ", Elsevier Journal Cement & Concrete Composites, Japan, pp. 307-313, 1997.
25. Semi, Y., Gozde, I., and volkan, T., " Effect of aspect ratio and volum fraction of steel fiber on the mechanical properties of SFRC ", Elsevier Journal for materials and design, pp. 3357-3363, 2005.
26. Joao. A. Rossignolo, Marcos. V. Agnesini, "Durabiliti of Polymer-modified lightweight aggregate concrete", Cement & Concrete Composites 26, pp. 375-380, 2004.
27. CEB-FIP, " Diagnosis and assessment of concrete structures – state of the art report ", CEB Bull 192; 1989: 83–5.
28. موسوی، سید یاسین ، " بررسی دوام و پتانسیل خوردگی بتن سبک "، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده فنی، شهریور 1388.